«Έχω την εντύπωση ότι με όλα αυτά που έχουν συμβεί τελευταία, το Ναυάγιο της Ζακύνθου κατέληξε σε ένα ναυάγιο όλης της κοινωνίας του νησιού.

Το 2018 που είχαμε τις κατολισθήσεις, όταν είχε έρθει στη Ζάκυνθο ο κ. Λέκκας, ήμουν και εγώ μαζί του, όπως ήταν και ο αείμνηστος Αντιπεριφερειάρχης Λευτέρης Νιοτόπουλος, ο τότε Περιφερειάρχης κ. Γαλιατσάτος, ο τότε Δήμαρχος κ. Κολοκοτσάς, οι Πρόεδροι των δύο ορεινών Κοινοτήτων, καθώς και εκπρόσωποι των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται με τα πλοιάριά τους στο Ναυάγιο. Τότε έγινε μια καταγραφή και το 2019 μια έκθεση από τον κ. Λέκκα, και έτσι είχαμε τις τρεις ζώνες πρόσβασης στη παραλία, για την αντιμετώπιση των κινδύνων από κατολίσθηση, από σεισμική δραστηριότητα και από τσουνάμι.

Τα ωραιότερα μέρη του κόσμου, μεταξύ αυτών και το Ναυάγιο, εμπεριέχουν μια επικινδυνότητα από την ίδια τη φύση που τα δημιούργησε. Άλλα ανάλογα παραδείγματα είναι τα Μετέωρα, η Σαντορίνη, η Μήλος, τα Μάνταλα, το Πόρτο Κατσίκι, ο Μύρτος κ.α. Επειδή είναι στην ανθρώπινη φύση να θέλει να επισκέπτεται τέτοια επικίνδυνα μέρη, πρέπει να βρούμε τον τρόπο να γίνεται αυτό με την μέγιστη δυνατή ασφάλεια. Δεν μπορούμε να μηδενίσουμε τον κίνδυνο, αλλά τουλάχιστον μπορούμε να τον ελαχιστοποιήσουμε.

Τι άλλαξε αυτά τα τέσσερα τελευταία χρόνια, από το 2018 μέχρι σήμερα; Πως και στις 8 Μαρτίου που έγινε η τελευταία αυτοψία από τον κ. Λέκκα δεν ήξερε τίποτα η τοπική κοινωνία; Ποιος από τους τοπικούς άρχοντες διαθέτει επιστημονικούς συμβούλους, ώστε αυτοί να αξιολογήσουν τη νέα έκθεση του κ. Λέκκα; Είναι αστείο αρχικά να λέγεται ότι κλείνει το Ναυάγιο και μετά από λίγο ότι μπορεί να ανοίξει.

Από τη νέα έκθεση του κ. Λέκκα, δεν διαπίστωσα κάτι το διαφορετικό, σε σχέση με το πως ήταν η κατάσταση στο Ναυάγιο πριν τέσσερα χρόνια. Αυτά τα τέσσερα όμως χρόνια που προηγήθηκαν, είχαμε μια αδράνεια, δεν ελήφθησαν μέτρα και τώρα αυτό πληρώνουμε.

Σε κάθε περίπτωση, δεν γίνεται να κλείνουμε αυτοκινητόδρομους, σιδηρόδρομους και λιμάνια για να μην έχουμε ατυχήματα. Αναλόγως δεν γίνεται να κλείσουμε το Ναυάγιο. Θα πρέπει στο πάνω μέρος του Ναυαγίου, να υπάρχει δρόμος διαφυγής, ένας φράκτης στο φρύδι, μια εξέδρα διεθνών προδιαγραφών, ένα σημείο υποδοχής των επισκεπτών, φύλαξη τόσο στο πάνω μέρος όσο και στη παραλία του Ναυαγίου, ένα σκάφος μόνιμα στη παραλία για το οτιδήποτε συμβεί και μέτρα, κανόνες για την ελεγχόμενη πρόσβαση των επισκεπτών.

Επίσης δεν αρκεί μια απλή επιτροπή. Χρειάζεται η σύσταση ενός φορέα διαχείρισης, στον οποίο θα συμμετέχουν όλοι οι τοπικοί φορείς. Ένας φορέας που θα εισπράττει ένα ευρώ από τον κάθε επισκέπτη ως «ναυαγόσημο», μέσω του οποίου θα χρηματοδοτούνται οι όποιες δράσεις απαιτούνται.»

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΝΑΥΑΓΙΟ ΟΛΩΝ ΜΑΣ

Σε όλο τον κόσμο τα πιο όμορφα μέρη βρίσκονται σε σημεία όπου η φύση “ζωγραφίζοντας” με την απέραντη φαντασία της, προσπαθεί να τα κρατήσει απόμακρα από τον άνθρωπο, άρα και επικίνδυνα στην πρόσβαση. Στη Βραχώδη Ελλάδα τέτοια μέρη είναι σε κάθε γωνιά. Ποιος δεν ξέρει τα Μετέωρα, το ηφαίστεια του Αιγαίου με κορυφαία τη Σαντορίνη, τα Λαλάρια στη Σκιάθο, τα Μάταλα στη Νότια Κρήτη, τους Εγκρεμνούς και το Πόρτο Κατσίκι στη Λευκάδα, το Μύρτο και την Πλατιά Άμμο στην Κεφαλονιά και τη δική μας παραλία στον όρμο του Σπιρυλή, γνωστή παγκοσμίως ως Ναυάγιο Ζακύνθου.

Όλα αυτά τα μέρη συνοδεύονται, εκτός από την επικινδυνότητα, από ασύλληπτη ομορφιά που ο κάθε άνθρωπος θέλει να την επισκεφθεί και να την βιώσει.

Άλλωστε στην ανθρώπινη φύση βρίσκεται και το “ζειν επικινδύνως” που ανεβάζει την αδρεναλίνη μας και μας αφυπνίζει από τις αδράνειες και την καθημερινότητα της ζωής.

Όμως οι οργανωμένες κοινωνίες και οι μετακινήσεις τους που προκαλούν μαζική επισκεψιμότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης δημιουργούν υποχρεώσεις και κανόνες.

Κανόνες που οι διοικούντες πρέπει να θεσμοθετούν και υποχρεώσεις που όλοι μας πρέπει να αναλογιζόμαστε και να ακολουθούμε. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε αυτή την κουλτούρα. Είμαστε ο Λαός του “δε βαριέσαι” και του “και τι έγινε μωρέ” με αποτέλεσμα να βιώνουμε καταστάσεις σαν τις τραγωδίες στα Τέμπη, στο Μάτι, στη θύρα 7 και πάει λέγοντας.

Γι αυτό κατ’ αρχάς πιστεύω ότι θα συμφωνήσουμε πως προέχει η ΑΣΦΑΛΕΙΑ.

Όμως για το κλείσιμο του Ναυαγίου με “ένα άρθρο και ένα Νόμο”, για να θυμηθούμε την ιστορική φράση, θα μου επιτρέψετε να θέσω σαν απλός πολίτης κάποια ερωτήματα.

1) Από το 2019 που προτάθηκε από τον καθηγητή Λέκκα η δημιουργία ζωνών προστασίας και επισκεψιμότητας στο Ναυάγιο, μέχρι την αυτοψία της 8ης Μαρτίου 2023 τι άλλαξε ως προς τη σεισμικότητα, τις κατολισθήσεις ή τα τσουνάμι; Διότι σε αυτό το χρονικό διάστημα την περιοχή επισκέφθηκαν περίπου 3 εκατομμύρια επισκέπτες. Αν οι ζώνες ήταν ανεπαρκείς τότε πώς αφέθηκαν για 4 χρόνια, τόσοι άνθρωποι στο έλεος του Θεού;

2) Αν την αυστηροποίηση της πρόσβασης στο ναυάγιο προκάλεσε το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και η ενδεχόμενη ανάληψη ευθυνών, τότε μήπως πρέπει να “κλείσουν” και τα άλλα πανέμορφα και ταυτόχρονα επικίνδυνα μέρη που υπάρχουν στη χώρα, μερικά από τα οποία αναφέρονται στο παρόν σημείωμα;

3) Αρκεί η γνωμάτευση ενός ανθρώπου, έστω πανεπιστημιακού, έστω υπεύθυνου κάποιων τομέων της Πολιτικής Προστασίας, για να λαμβάνονται τέτοιου είδους αποφάσεις; Οι οποίες δεν επηρεάζουν μόνο την ασφάλεια, την οικονομική και κοινωνική ζωή ενός τόπου και την τουριστική του προβολή, αλλά κυρίως είναι ο καθρέφτης για την αξιοπιστία της χώρας. Μήπως οι πραγματογνωμοσύνες και οι αποφάσεις αυτές , θα έπρεπε να λαμβάνονται από περισσότερα του ενός άτομα;

4) Όταν τα “πακέτα” επισκεψιμότητας των εκατομμυρίων επισκεπτών στη χώρα έχουν ήδη κλείσει, δεν είναι κάπως αργά για τέτοιου είδους αποφάσεις, οι οποίες θα έπρεπε να λαμβάνονται πολύ νωρίτερα, ώστε όσοι σχεδιάζουν για την Τουριστική μας βιομηχανία που είναι, δυστυχώς, η μόνη “βαριά” βιομηχανία αυτού του τόπου, να γνωρίζουν τι ισχύει και τι δεν ισχύει για την επερχόμενη καλοκαιρινή σεζόν;

5) Οι Τοπικοί “κάθε είδους άρχοντες” δεν έπρεπε να συμμετέχουν, έχοντας μαζί τους ειδικούς επιστημονικούς συμβούλους, σε τέτοιου είδους αποφάσεις, αντί να πληροφορούνται από τα ΜΜΕ τα γεγονότα που αφορούν τον τόπο τους, λες και αυτά συμβαίνουν σε άλλους τόπους και άλλες εποχές;

6) Μήπως η εξωφρενική αδράνεια αυτών των “τοπικών αρχόντων” στο να τηρηθούν με ευλάβεια οι μέχρι τώρα κανόνες στην επισκεψιμότητα του Ναυαγίου και η απραξία τους στη διεκδίκηση της όποιας περιοχής ανήκει στις κοινότητες, στο Δήμο ή στο Δημόσιο (σε όποιο από τα τρία, η κοινοκτημοσύνη είναι με το μέρος του Λαού), προκάλεσε την απαξίωσή τους σε όποια λήψη αποφάσεων για την συγκεκριμένη περιοχή;

7) Μήπως η ανικανότητα να δημιουργηθεί ένας φορέας διαχείρισης, από τον οποίο είχε να ωφεληθεί όλη η κοινωνία της Ζακύνθου, όπως είχα άλλωστε εισηγηθεί στο Δήμο 5 χρόνια πριν, οδήγησε στα γνωστά αποτελέσματα της δημιουργίας της επιτροπής και του γνωστού άνοιξε-κλείσε της δεύτερης περισσότερο επισκέψιμης περιοχής της χώρας μας;

Διότι έτσι όπως αντιμετωπίζονται οι καταστάσεις, θα πρέπει να “κλείσουν”, εκτός από το σιδηρόδρομο και το Ναυάγιο και μια σειρά άλλα πράγματα, όπως αυτοκινητόδρομοι και λεωφορεία, λιμάνια και πλοία, αεροδρόμια και αεροπλάνα, πολυσύχναστα και επικίνδυνα μέρη και τελικά να γυρίσουμε στην καραντίνα του 2020 που κυκλοφορούσαμε με πιστοποιητικό εξόδου μόνο γύρω από τα σπίτια μας.

Και επειδή κάποιοι θα ρωτήσουν τι πρέπει να γίνει, δεν θα αποφύγω να απαντήσω ότι σε έναν κόσμο όπου οι κίνδυνοι είναι παντού, χρειάζεται μετά από μια σοβαρή και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη για όλους αυτούς τους χώρους, όπου ζουν επικινδύνως άνθρωποι και τους οποίους για ευνόητους λόγους δεν έχουμε το δικαίωμα να “κλείσουμε”, να θεσπίσουμε ΚΑΝΟΝΕΣ που κανείς δεν θα μπορεί να παραβαίνει και πάνω στους οποίους κανείς αρμόδιος δεν θα μπορεί να αδρανεί.

Είναι απολύτως αναγκαία η θέσπιση φορέα διαχείρισης που τελείως αστήριχτα δεν προχώρησε ενώ ήταν πρόταση του Υπουργείου Τουρισμού, που εκτός των άλλων θα πρέπει να εισπράττει από τους επισκέπτες κάτι σαν “Ναυαγιόσημο”, ώστε να υπάρξουν τα απαιτούμενα έσοδα για έργα, για ενημέρωση των επισκεπτών και εν τέλει για αστυνόμευση-φύλαξη του χώρου, ώστε κανείς να μην μπορεί να κατηγορήσει κανέναν, για οποιαδήποτε άτυχη στιγμή όπου η φύση θα θελήσει να εκδηλώσει την οργή της και για την οποία “κακιά” στιγμή θα έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου κατά της ανθρώπινης ζωής.

Σοβαρότητα λοιπόν, γιατί μάλλον είναι αργά για δάκρυα.

Γιάννης Κοπανάς
Δρ Φυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών -Ερευνητής Σεισμολογίας