Ιερά Μονή Σινά: Από την «μπόρα» του Καζατζάκη στην «καταιγίδα» του Αλ Σίσι
Δε 2/06/2025

Το Φεβρουάριο του 1927 ο Νικόλαος Καζαντζάκης ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στο Σινά και τις εντυπώσεις του τις δημοσίευσε σε ομότιτλο βιβλίο, που εκδόθηκε την ίδια χρονιά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από το βιβλίο αυτό σας διαβάζω δυο επίκαιρες μικρές περικοπές της συζήτησης που είχε ο Καζαντζάκης με τον τότε Αρχιεπίσκοπο Σινά Πορφύριο Γ’, «άγιο άνθρωπο, ήρεμο, μορφωμένο», όπως τον χαρακτηρίζει ο συγγραφέας. Ο Αρχιεπίσκοπος του λέγει, «Ας γνωρίσουν οι Έλληνες πως υπάρχει εδώ μια ακρόπολη του ελληνισμού, που 14 αιώνες τώρα στέκεται όρθια στην έρημο. Ας έρθουν να μας δουν. Τα γαλήνια μάτια του Αρχιεπισκόπου άναβαν από τη συγκίνηση. Οραματίζουνταν όλο τούτο τον ιερό χώρο της μονής γιομάτο Έλληνες, που να εργάζουνται μέσα στην ασάλευτη μοναξιά της ερήμου. Εγώ δε μιλούσα. Ήμουν ανήσυχος. Το μοναστήρι του Σινά κιντυνεύει το παίρνει και αυτό η μπόρα που κατεβαίνει.».
Στις μέρες μας η «μπόρα» του Καζαντζάκη έγινε η «καταιγίδα» Αλ Σίσι που παρασέρνει το μοναστήρι και το μετατρέπει από την Κιβωτό του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας σε μια αιγυπτιακή Ντίσνεϋλαντ για να ικανοποιήσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τους Μονοφυσίτες Κόπτες, οι οποίοι τελικά και νομοτελειακά θα αναλάβουν την λατρευτική λειτουργία του μοναστηριού, χάριν του τουρισμού.
Με οδηγό τον Καζαντζάκη ταξίδεψα και εγώ τη δεκαετία του 1990 στο Όρος Σινά, διανυκτέρευσα στη μονή και τα μεσάνυχτα, μια ομάδα προσκυνητών ανεβήκαμε τα 3.750 σκαλοπάτια που είναι σμιλεμένα στον κόκκινο γρανίτη και φτάσαμε στην κορυφή του όρους 2.240μ., στο ναΐδριο της Αγίας Τριάδας, όπου ήταν συγκεντρωμένοι και άλλοι άνθρωποι διαφόρων εθνών σε ομάδες, περιμένοντας την ανατολή του ήλιου στην Πετραία Αραβία. Και όταν ο μεγάλος ανατολίτης εμφανίστηκε, όλοι αυτοί οι άνθρωποι, σε διάφορες γλώσσες, εξέπεμπαν ύμνους στους θεούς τους. Η εμπειρία ήταν συγκλονιστική αλλά όχι μεγαλύτερη από τη συγκίνηση που προκαλεί το περιτοίχιστο μοναστήρι του Ιουστινιανού του 549 μ.Χ., τα ψηφιδωτά του καθολικού, ιδιαίτερα αυτό της Μεταμόρφωσης του 6ου αιώνα, εφάμιλλο και ανώτερο από τα αντίστοιχα της Ραβέννας και οι ανεπανάληπτοι θησαυροί του σε χειρόγραφα και εικόνες. Η εικονομαχία δεν επέδρασε καταστρεπτικά στο μοναστήρι και σώζονται εικόνες του 6ου μ.Χ. αιώνα με την τεχνική της κηρόχυτης εγκαυστικής, με προεξέχουσα θέση τη συγκλονιστική απεικόνιση του Χριστού Παντοκράτορα. Στη συλλογή των σπανίων χειρογράφων της μονής δεν υπάρχει δυστυχώς και ο διάσημος Σιναΐτικος Κώδικας του 4ου αιώνα από περγαμηνή, το αρχαιότερο σωζόμενο χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης και πολλών βιβλίων της Παλαιάς. Ο κώδικας αυτός υπεξαιρέθηκε το 1859 από τον Γερμανό Τίσελντορφ, παραδόθηκε από αυτόν στον Τσάρο Αλέξανδρο Β’ της Ρωσίας και το καθεστώς του Στάλιν το 1933 τον επώλησε αντί 100.000 λιρών στην Βρετανική Βιβλιοθήκη, όπου υπάρχει μέχρι σήμερα. Στη Βρετανική Βιβλιοθήκη υπάρχει και ο «Κώδικας της Ζακύνθου» (Codex Zacynthius), ένα παλίμψηστο χειρόγραφο του 6ου αιώνα μ.Χ., που περιλαμβάνει αποσπάσματα από το Ευαγγέλιο Λουκά. Τον Κώδικα αυτό ο Κόντε Αντώνιος Κουμούτος, ηγεμόνας και πρίγκιπας της Επτανήσου Πολιτείας (1803-1807), τον δώρισε στον άγγλο στρατηγό Μακόλεϊ σε μια αντιπατριωτική επίδειξη δουλικής νομιμοφροσύνης προς τον Άγγλο αφέντη.
Στις 26-2-2025 συγκλήθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο της Ελλάδος, με 2ο θέμα ημερήσιας διάταξης την παρουσίαση από τους Υπουργούς Εξωτερικών και Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού του Νομοσχεδίου για τη σύσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου για την Ιερά Μονή του Σινά. Στη σχετική ανακοίνωση του Κυβερνητικού Εκπροσώπου αναγράφεται ότι, «Η Ιερά Μονή Σινά αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και είναι το αρχαιότερο χριστιανικό μοναστήρι στον κόσμο που λειτουργεί συνεχώς και αδιαλείπτως από το 549 μ.Χ. όταν και ιδρύθηκε με νόμο του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού.
Ανταποκρινόμενοι σε αίτημα της Ιεράς Μονής επιλύουμε το χρόνιο πρόβλημα της νομικής της προσωπικότητας στην Ελλάδα και ενδυναμώνουμε τη μοναστική αδελφότητα στον διαρκή αγώνα της να διατηρήσει τον ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της Ιεράς Μονής και το από αιώνων καθεστώς της.».
Από την ανακοίνωση αυτή προκύπτει η τραγική αλήθεια. Η Ιερά Μονή Σινά δεν έχει νομική προσωπικότητα. Δεν είναι νομική οντότητα, όπως οι ιερές μονές της Ελλάδας και οι ενοριακοί ναοί, που είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Και είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο εδώ και δέκα (10) χρόνια, οι Μοναχοί του Σινά, οι οποίοι δεν είναι Αιγύπτιοι πολίτες πλην του Ηγουμένου Δαμιανού, ο οποίος απέκτησε και την Αιγυπτιακή ιθαγένεια το 1974, διεξάγουν ένα απεγνωσμένο δικαστικό αγώνα για να υπερασπιστούν την κυριότητά τους σε εδάφη που κατέχει και νέμεται η αδελφότητα συνεχώς και αδιάλειπτα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 1400 ετών. Και τα δικαστήρια αυτά, 71 συνολικά όσα είναι και τα επίδικα ακίνητα, γίνονται στο όνομα του φυσικού προσώπου του Αρχιεπισκόπου Σινά και Ηγουμένου της Μονής Δαμιανό, σάμπως αυτός να είναι ο ιδιοκτήτης τους, με τίτλο τη χρησικτησία, κατά το Αιγυπτιακό Δίκαιο, αφού δεν υπάρχει επίσημο έγγραφο, π.χ. Βυζαντινό Χρυσόβουλο ή Οθωμανικός Φετφάς απόδοσης ιδιοκτησίας. Ο περίφημος Αχτιναμές του Μωάμεθ του 623μ.Χ. δεν αποτελεί τίτλο κυριότητας και απλά και μόνον βοήθησε την επιβίωση αυτής της μικρής αλλά ηρωικής Χριστιανικής και Ελληνικής όασης μέσα στην απέραντη μουσουλμανική έρημο για 14 αιώνες από το 641 μ.Χ. μέχρι σήμερα.