«Στα χρόνια που ήμουν φοιτητής της Νομικής Αθηνών εργαζόμουν στην Εθνική Πινακοθήκη και έτσι απέκτησα μια σχέση με την τέχνη. Ακούγοντας ειδικούς εκτίμησα την τεράστια αξία των έργων τέχνης που υπάρχουν στο Μεταβυζαντινό Μουσείο Ζάκυνθου. Ο διάσημος βυζαντινολόγος Μανώλης Χατζηδάκης, ο οποίος διέσωσε κυριολεκτικά τους θησαυρούς της Ζακύνθου από τα ερείπια των σεισμών του 1953 και δημιούργησε το σημερινό Μουσείο της Ζακύνθου, έχει αναφέρει ότι το πληρέστερο και αρτιότερο Μεταβυζαντινό Μουσείο της Ελλάδας είναι αυτό της Ζακύνθου.

Χθες είχαμε τα εγκαίνια της οικίας Τσίλερ-Λοβέρδου στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Μαυρομιχάλη, η οποία στεγάζει την συλλογή εικόνων Λοβέρδου και αποτελείται από εικόνες Κρητικής και Επτανησιακής τέχνης οι οποίες κατά τα ¾ τους προέρχονται από τη Ζάκυνθο.

Το 1915 στη Κέρκυρα πραγματοποιήθηκε το 1^ο Πανιόνιο συνέδριο παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, στο οποίο ο σπουδαίος Ζαχαρίας Παπαντωνίου που υπήρξε Νομάρχης Ζακύνθου και αργότερα διευθυντής τη Εθνικής Πινακοθήκης είχε πει ότι «μπορεί να ειπωθεί πως μετά τους Βενετούς, τους Ρώσσοτούρκους και τους Άγγλους, κατέλαβαν τη Ζάκυνθο οι αρχαιοκάπηλοι. Ας προσθέσουμε τους σεισμούς και ας σταματήσουμε εκεί». Επίσης είχε υπογραμμίσει πως, «Όλοι αυτοί οι θησαυροί της Ελληνικής τέχνης στη Ζάκυνθο απειλούνται από εξαφανισμό. Κανένας έμπορος κειμηλίων δεν έφυγε από τη Ζάκυνθο παραπονεμένος.»

Η απαρχή της Νεοελληνικής τέχνης είναι η Νατουραλιστική τέχνη του 18^ου αιώνα της Ζακύνθου, με τους Δοξαράδες, Ιωάννη Κοράη, Νικόλαο Κουτούζη και Νικόλαο Καντούνη. Η Ζάκυνθος είναι η μητρόπολη του πολιτισμού των Επτανήσων. Αυτό το φαινόμενο αποδίδεται στην άνοδο της αστικής τάξης, η οποία το 1628 διεκδίκησε την εξουσία με το γνωστό Ρεμπελιό των Ποπολάρων. Αφού γινόταν ένας κανιβαλισμός από ανθρώπους που είχαν στα χέρια τους έργα τέχνης που δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν, ήρθε η κυβέρνηση με απόφασή της το 1908 και ίδρυσε το Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου, το οποίο όμως αρχικά δεν είχε στέγη. Το 1918 παραχωρήθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Διονύσιο Πλέσσα σαν στέγη ο Ναός του Παντοκράτορα που ήταν στη θέση που σήμερα είναι το Μουσείο Σολωμού στη Πλατεία Αγίου Μάρκου. Στη συνέχεια το 1952 παραχωρήθηκε σαν χώρος μουσείου ο πρώτος όροφος του Βενετσιάνικου Ενεχυροδανειστηρίου (Μόντε) στο ισόγειο του οποίου στεγαζόταν το  περίφημο Ιστορικό αρχείο Ζακύνθου. Γίνεται ο σεισμός του 1953 και καταστρέφεται ολοκληρωτικά το Μόντε και μαζί με αυτό το Ιστορικό αρχείο της Ζακύνθου και τα έργα τέχνης που υπήρχαν στο πρώτο όροφο, εκτός από μερικά που είχαν μεταφερθεί προσωρινά, μέχρι να γίνει το νέο μουσείο, στον Ναό του Παντοκράτορα, ο οποίος ευτυχώς δεν κάηκε κατά τους σεισμούς και έτσι διασώθηκαν και οι εικόνες που είχαν αποθηκευτεί προσωρινά εκεί και το περίφημο τέμπλο του, που σήμερα εκτίθεται στο μουσείο της Ζακύνθου.

Στη στοά του Μεταβυζαντινού Μουσείου υπάρχουν δέκα κιονόκρανα, τα οποία αποτελούν κατά την Σολομική έκφραση (Πόρφυρας) «απομεινάρια θαυμαστά ερμιάς και μεγαλείου» του περίφημου προσεισμικού Δημοτικού Θεάτρου της Ζακύνθου, έργο του Τσίλερ. Είναι τα μόνα που έχουν διασωθεί.

Οι εργασίες για την κατασκευή του Μεταβυζαντινού Μουσείου άρχισαν το 1955 περατώθηκαν το 1958 και τα εγκαίνια έγιναν στις 24 Αυγούστου 1960 ανήμερα της εορτής του Αγίου Διονυσίου. Με την κατασκευή αυτού του μεγάλου νεοκλασικού κτιρίου στην κεντρική πλατεία της Ζακύνθου η τότε κυβέρνηση απέδωσε την οφειλόμενη τιμή στα αριστουργήματα της Ζακυνθινής Τέχνης. Η περίφημη εκκλησία της Φανερωμένης με τους αμύθητους καλλιτεχνικούς θησαυρούς της δεν κάηκε ούτε τη 12^η ούτε τη 13^η Αυγούστου 1953 με τους σεισμούς, αλλά στις 14^η Αυγούστου κατά έναν περίεργο και μέχρι σήμερα ανεξήγητο τρόπο. Πρόλαβε ευτυχώς ο Μανώλης Χατζηδάκης και πήρε μέσα από τα ερείπια τους περίφημους επτά προφήτες που σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο Ζακύνθου. Έχουμε έναν θησαυρό στα χέρια μας για τον οποίο αμφιβάλλω αν οι Ζακυνθινοί γνωρίζουν ή έχουν επισκεφθεί, οι περισσότεροι εξ αυτών. Οι μαθητές επισκέπτονται το Μουσείο με βήμα περιπάτου, με βήμα βιτρίνας, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στα Μουσεία του εξωτερικού όπου οι μαθητές σε ολιγομελής ομάδες κάθονται μπροστά στο έργο τέχνης και ακούνε το δάσκαλο να τους το αναλύει. Κατά το παρελθόν εκδόθηκαν δύο οδηγοί για το Μεταβυζαντινό Μουσείο. Ο πρώτος οδηγός από τον Ντίνο Κονόμο το 1957 και ο δεύτερος το 1998 από την αξέχαστη Ζωή Μυλωνά. Ο οδηγός αυτός εκδόθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, αποτελείται από πεντακόσιες σελίδες, έχει 230 έγχρωμες φωτογραφίες έργων και συνοδεύεται από κατατοπιστικά ιστορικά και τεχνοκριτικά σημειώματα.

Όταν θα έχουμε μια Δημοτική Αρχή που δεν θα ενεργεί μπακαλίστικα, με σκοπό πόσα χρήματα θα αφήσει με το τέλος της θητείας της, αλλά θα σκέφτεται για το πόσα έργα θα κάνει στην διάρκεια της Δημαρχίας της, όταν θα έχουμε Ζακυνθινούς που αγαπούν τον τόπο τους, ειδικά στην πόλη, γιατί στα χωριά οι κάτοικοι αγαπούν το χωριό, την Εκκλησία τους και τα κειμήλια που διαθέτει, όταν θα υπάρξουν άνθρωποι που θα αγαπούν τον πολιτισμό, όταν θα μπολιαστούν με αυτά τα ιδανικά οι νέοι άνθρωποι για να πάρουν τις τύχες της πατρίδας μας στα χέρια τους, τότε η Ζάκυνθος μπορεί επιτέλους να φανεί αντάξια του αξιοθαύμαστου παρελθόντος της.»

Ακούστε ολόκληρη την εκπομπή: